Een oral history project

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er grote behoefte aan meubelen. Op grote schaal werden nieuwe woningen gebouwd en vanaf de jaren vijftig steeg de welvaart. Als gevolg hiervan werd er in de naoorlogse periode massaproductie toegepast door grootschaligheid en verregaande mechanisatie. Rond 1950 waren in Culemborg en naaste omgeving circa 70 grotere en kleinere meubelbedrijven actief. Gispen bijvoorbeeld was een van de grotere werkgevers in die tijd en had in 1966 500 werknemers in dienst.
De productieprocessen zijn in die tijd ingrijpend veranderd, vergeleken met de periode voor de oorlog. Een complicatie direct na de bevrijding was dat er tot 1949 een verbod van kracht was op het gebruik van metaal in de meubelindustrie. De Culemborgse meubelfabrikanten hadden bijna tien jaar lang noodgedwongen meubelen in hout geproduceerd. Na de opheffing van dit verbod was de keuze voor grondstof weer vrij. De jaren 1950 kenmerkten zich door het floreren van de meubelindustrie, waarvan niet alleen Gispen, maar ook de andere meubelbedrijven in Culemborg hebben geprofiteerd.
Vanaf de jaren 1970 werd de behoefte aan meubels minder, wat een negatief effect had op de verkoop. Vanaf die tijd is het aantal meubelbedrijven als gevolg van fusies en faillissement verminderd. Daarnaast zijn sindsdien de productieprocessen ingrijpend veranderd, vooral door verdergaande automatisering en uitbesteding in lage-lonen landen
Over de productieprocessen in de meubelindustrie in de hoogtijdagen van de Culemborgse meubelindustrie is een aantal artikelen en boeken verschenen, dat ingaat op de geschiedenis van de meubelindustrie in Culemborg in zijn algemeen en op die van Gispen in het bijzonder. Deze zijn vooral gebaseerd op geschreven bronnen, zoals jaarverslagen, reclamemateriaal en jubileumboeken. Een coherent oral history onderzoek op basis van ooggetuigenverslagen met praktische, gedetailleerde informatie over verschillende productieprocessen in genoemde periode ontbreekt tot nu toe.
Om deze lacune in de kennis over de grote veranderingen uit die tijd, zoals de productiemethoden, op te vullen, is onderzoek naar deze wijzigingen noodzakelijk. Niet uitsluitend op basis van historische bronnen zoals literatuuronderzoek, maar vooral aan de hand van orale bronnen van ooggetuigen. Mensen die deze periode van dichtbij hebben meegemaakt, zijn nu nog in leven, wat de unieke kans met zich meebrengt hen uit de eerste hand te horen. Zo kan hun kennis over het ambacht van stoelen maken in een periode waarin grote veranderingen plaatsvonden nu nog voor de toekomst worden vastgelegd.

Onderzoek

Een oral history onderzoek biedt de unieke mogelijkheid om verhalen uit de eerste hand te verzamelen en vast te leggen. Kennis, herinneringen en achtergrondinformatie over het productieproces, d.i. de materialen en machines, de diverse functies en werkzaamheden, worden aan de vergetelheid ontrukt en voor de toekomst vastgelegd.
Kort gezegd, het onderzoek wil de ontwerp- en productieprocessen van de meubelindustrie in Culemborg in het algemeen en van Gispen in het bijzonder, in de periode tussen 1950-1970 in kaart brengen en vastleggen. Nu kan het nog, al zijn veel mensen die deze kennis hebben al op leeftijd. Het onderzoek moet dus op korte termijn plaatsvinden.
Het doel is zoveel mogelijk informatie over de productieprocessen te inventariseren voordat de finesses daarvan verloren gaan. Deze kennis is niet alleen belangrijk voor restauratoren en historici, maar ook voor vakmensen, ontwerpers en toekomstige generaties.

Uitgangspunt

Om het onderzoek zoveel mogelijk op de praktijk te richten, is gekozen voor het uitgangspunt vanuit de producten. De opzet is om enkele kenmerkende stoelen van vijf grotere meubelbedrijven als key target te nemen. Deze meubelbedrijven zijn Coja, Van Gaasbeek & Van Tiel, Gispen, Gelderland en Palumbus. Over elk van deze stoelen worden mensen geïnterviewd die zelf de kennis en ervaring hebben opgedaan om deze stoelen te maken of die van nabij deze stoelen hebben zien maken. Het doel is om alle onderdelen van de maakprocessen van deze stoelen te beschrijven, van ontwerp tot eindproduct.
Als gevolg van de maatregelen ter voorkoming van de verspreiding van Covid-19 heeft het project enige vertraging opgelopen.

Nu online!