Denk je aan december dan denk je aan licht tijdens de donkere dagen voor Kerst. En welke lamp kan een ruimte beter verlichten dan de Giso lamp? December is dan ook het moment om de Giso lamp even in het spreekwoordelijke zonnetje te zetten. Lees hieronder over ‘De verbanning van het schemerlicht’ van André Koch, ontdek de authentieke Giso lampen catalogi en beleef de Giso lamp op locatie in Huis Sonneveld.
ONTDEK DE GISO CATALOGI
Maak kennis met de historische collectie Giso lampen in onze Giso catalogi. Stichting Gispen Collectie heeft de volgende tien Giso catalogi online staan:
Giso lampen, 1927.
Giso lampen,
catalogus no. 25, 1929.
Giso spiegelreflectors, catalogus no. 150, 1930.
Giso waterdichte armaturen, flyer, 1930.
Giso lampencatalogus,
catalogus no. 29, 1930.
Giso armaturen catalogus, catalogus no. 31, 1938.
Giso lampencatalogus,
catalogus no. 32, 1938.
Giso verlichtingscatalogus, catalogus no. 35, 1947.
Giso verlichtingsarmaturen en -ornamenten,
catalogus no. 36, 1951.
Gispen Gisolampen,
catalogus no. 37, 1957
DE VERBANNING VAN HET SCHEMERLICHT
Zonder elektriciteit geen Giso lamp, zo simpel is het. Maar hoe ging die ontwikkeling van zuurstofvretende gas- en petroleumverlichting naar elektrisch kunstlicht?
Van een hoop gedoe en gevaar ging men naar mooier licht, meer hygiëne, minder zorg en minder kosten maar met als keerzijde dat de schoonmaaklat door het betere licht hoger kwam te liggen. Vanaf 1926 bracht Gispen de eerste Giso lampen op de markt. Hij paste in zijn ontwerpen de verworvenheden van de verlichtingskunde toe. De Giso lampen waren, volgens de eerste catalogi, de uitkomst van ‘de eischen der verlichtingstechniek, der esthetica en der economie’. Door speciaal ‘gisoglas’ voor de ballons, schalen en melken van lampen te gebruiken kon de lichtopbrengst hoger worden. Via toonzalen in heel Nederland kreeg men de gelegenheid om met eigen ogen de Giso lamp in werking zien. En Willem Gispen gaf over goede moderne verlichting workshops aan de Vrouwen Electriciteits Vereenigingen waardoor de kennis zich ook via hen verder kon verspreiden.
Meer lezen?
Voor meer wetenswaardigheden over de komst van het elektrisch licht en de Giso lamp, lees ‘De verbanning van het schemerlicht’ van André Koch.
W.H. GISPEN GEEFT UITLEG OVER DE GISO LAMP
In 1927 werd de KEMA opgericht, een initiatief van diverse Nederlandse elektriciteitsbedrijven. KEMA huisvestte zich in de bossen bij Arnhem en verrichtte allerlei testen bij elektrotechnisch materieel, machines en apparatuur. Maar op het KEMA-terrein werd ook voorlichting gegeven aan schoolklassen en huisvrouwen. W.H. Gispen is op de foto te zien in de rol van onderwijzer, zijn beroep voordat hij architectuur ging studeren aan de Rotterdamse Academie. In 1938 gaf hij aan de dames van de Electriciteits Vereeniging in Arnhem uitleg over het belang van goede verlichting in huis. Verlichting moest niet alleen mooi en nuttig zijn, maar ook veilig. Uiteraard vertelde hij zijn verhaal aan de hand van producten uit zijn eigen fabriek. Op tafel ligt de lampenkap met sterk geplooide rokkap die gecombineerd met de zakelijke Giso-lamp van metaal en glas, een groot succes werd.
Meer informatie?
Lees meer in Voetnoot 59.
Of kijk op de website Arnhems Buiten.
BELEEF DE GISO LAMP IN HUIS SONNEVELD
Museumwoning Huis Sonneveld is een van de best bewaard gebleven woonhuizen in de stijl van het Nieuwe Bouwen. U ziet hier hoe een welgestelde Rotterdamse familie in de jaren dertig van de vorige eeuw woonde en leefde.
‘Meer licht in de woning’ was het advies dat vanaf de jaren twintig van alle kanten op architecten afkwam. Het vertrouwde schemerlicht diende plaats te maken ten gunste van het modernere indirecte en overvloedige licht. Vooral het indirecte licht werd populair bij architecten vanwege het ontbreken van schaduwen. Ook Brinkman en Van der Vlugt omarmden dit idee van harte. Ze werkten samen met Gispen die een groot aantal lampen in zijn assortiment had van speciaal ontwikkeld GISO-glas dat voor een diffuus licht zorgde. In zijn serie Giso lampen uit de jaren dertig, legde Gispen vooral de nadruk op de lichttechnische kwaliteiten van de lampen. Het melkachtige glas verblindde niet, en verspreidde een algemeen, indirect licht.
Een noviteit in het woonhuisinterieur is de verlichting van de zitkamer en bibliotheek. Aan het plafond waren maar liefst 22 Philinea-lampen van 50 cm bevestigd. Ze lijken op de tegenwoordige tl-buizen en zorgen net als deze voor veel licht en een gelijkmatige verlichting, zonder schaduwwerking, maar het licht dat van deze lampen afkomt is veel warmer dan tl-licht.
Meer informatie?
Lees verder op Huis Sonneveld.
Hiernaast is de Giso lamp op nog meer locaties te zien zoals de Van Nelle Fabriek in Rotterdam en het Raadhuis van Dudok in Hilversum, maar ook het Elisabeth Weeshuis in Culemborg bezit een collectie Giso’s.